Farabi
Ona göre en iyi devlet; gerçek adalete, orantılı eşitliğe dayanan devlettir ve bu devlette herkesin yaradılışına has bir görevi vardır. Farabi doğru bir devlet yapısını sağlıklı bir vücudun işleyişine benzetir. Platon da Devlet diyalogunun 441-c paragrafında toplumdaki bölümlerin insanda da olduğunu söylemiştir. Toplumun yapısı insanın yapısına benzetilmiştir. Farabi en iyi devlet şeklini tek bir kişinin mutlak hükümdar olmasına bağlar ve bu kişiyi de peygamber filozof olarak tanımlar. Platon’da da filozofların başa geçtiği devlet mutluluk devleti en iyi devlettir.* Tek bir kişi olmazsa biri filozof olmak şartıyla iki kişi yönetebilir Farabi’ye göre.
- Hayvansal ihtiyaçları gideren devlet ( Platon’un Devlet’inde asgari, zaruret devletine karşılık gelir)
- Zenginlik devleti (Platon’un Devlet’inde oligarşik devlet)
- Bayağılık ve düşüklük devleti
- Doymak bilmezler
- Ün, şeref, güç ve kudret arayanlar ( Platon’un Devlet’inde timokrasi)
- Demokrasi
Farabi’ye göre 1. Ve 6. Şekiller diğerlerine göre biraz daha iyidir. Düzeltilme şansları vardır. Sonra daha önce Platon’un Devlet’inde yer verdiği şekline çok yakın bir şekilde sıralanmış ideal bir devletin yöneticisinde bulunması gereken özellikleri veriyor. Bu ideal devlet başkanında her yönden mükemmellik aranıyor. Bu özellikler:
- Fiziksel liyakat ve sağlık
- Çabuk öğrenen ve anlayan
- Öğrendiği ve kavradığı şeyleri aklında tutan
- Uyanık, cevval bir zekaya sahip olma (Platon’da açık paralelleri yoktur)
- Hoş sohbet, güzel konuşma ( Platon’da böyle bir şey söylenmez)
- Hakikati sevmek, yalandan, yanlıştan nefret etmek
- Tabiatı gereği öz denetimi olan, aşırılıktan kurtulmuş
- Para ve dünyevi şeylere itibar etmeyen
- Adalet sevgisi olan ve her türlü zulüm ve adaletsizlikten kaçınan
- Cesaretli, korkusuz, azimli, kararlı (Platon’un erkeksilik cesaretine paralelidir.)
Platon ve Farabi’nin devlet anlayışlarına baktığımızda ideal devletin abartılmış, ütopik şekillerine rastlasak da özenmemek ve hayran kalmamak elde değildir. Özellikle Platon’un gerek yaşadığı zaman için gerekse günümüze dek gelen yakın geçmiş hatta bugünümüz için ne denli önemli örnekler ortaya koyduğunu anlamamız için sadece Devlet diyalogunu okumamız bile yeterli olacaktır. Zira bu eser 2000 yılı aşkın süredir ortaya konan bütün devlet kuramı ya da toplum düzenlerinin başvuru kaynakları arasındadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder